Bomba – W Brazylli określa po prostu bombillę, ale dla uproszczenia nazywamy tym słówkiem konkretnie, brazylijski typ bombilli z charakterystycznym, spłaszczonym kształtem filtra. Zaprojektowana z myślą o filtrowaniu pylastej mate chimarrão.
Bombilla [czyt. bombija/ bombiźa] – Specjalna rurka z filtrem na końcu. Służy do picia Yerba Mate. Jej zadaniem jest odfiltrowanie naparu od fusów yerby. Może być wykonana z różnych stopów metali, bambusa lub drewna.
Brazylijski susz tereré – W Brazylii wykorzystuje się określenie tereré na każdy grubo cięty susz z patyczkami, świeżo zielony i nieleżakowany. Pije się go zarówno na ciepło, jak i na zimno, lecz w kraju pochodzenia - zdecydowanie częściej na zimno.
Calabaza [czyt. kalebasa] (w Ameryce Południowej), Tykwa (w Polsce) – Naczynie ze zdrewniałego owocu tykwy Lagenaria siceraria/vulgaris; służy do picia Yerba Mate. Często zwieńczone przy wylocie virolką wykonaną z aluminium lub alpaki.
Chimarrão [czyt. z port. szimahau] – Wyjątkowy rodzaj Erva Mate (z port. Yerba Mate) produkowany i uwielbiany na południu Brazylii.
Ze względu na specjalny proces obróbki chima ma żywo-zielony, trawiasty kolor i łagodny smak. Susz jest niemal całkowicie zmielony na pył; przypomina zieloną mąkę z niewielką domieszką dużych gałązek. Wymaga specjalnego przygotowania naparu.
Yerba w saszetkach - Cocido [czyt. kosido] – Yerba przyrządzona bez użycia tradycyjnego osprzętu, np. zaparzona w French Presie bądź w garnku, i przelana następnie do filiżanek. Cocido to również yerba w ekspresowych woreczkach oraz w rozpuszczalnej formie instant. Dość popularna w Ameryce Południowej. W woreczkach znajduje się znacznie mniej suszu niż w przypadku tradycyjnego parzenia, dlatego takie picie mate pełni głównie funkcję smakową.
Cebar [czyt. sebar] - Znany w krajach Ameryki Południowej rytuał picia yerba mate, zapoczątkowany przez Indian Guarani. Przygotowaną zgodnie z tradycją mate pije się w towarzystwie rodziny lub przyjaciół, przekazując tykwę kolejnym osobom. Cebar przypomina nieco rytuał palenia fajki pokoju. Mistrzem ceremonii jest cebador - “gospodarz”, który jest odpowiedzialny za zalewanie suszu i podawanie naparu dalej.
Compuesta/composto [czyt. kompuesta/ komposto], z hiszp./ port. kompozycja/ mieszanka – Oznaczenie na paczkach Yerba Mate wzbogaconych innymi składnikami, np. suszonymi ziołami, owocami czy przyprawami korzennymi.
Con hierbas/ compuesta con hierbas [czyt. kon jerbas], z hiszp. z ziołami – Oznaczenie na paczkach Yerba Mate wzbogaconych naturalnymi ziołami.
Con palo [czyt. kon palo], z hiszp. z gałązkami – Najbardziej tradycyjna forma yerby, zawierająca oprócz listków ostrokrzewu do 35% jego gałązek.
Cuia [czyt. kuja] – Naczynie głównie stosowane w Brazylii. Wykonane z górnej części owocu tykwy. Charakteryzuje go nóżka, grube ścianki i szeroki kołnierz, który ułatwia przyrządzanie metodą invertido.
Curado/Currado tykwy [czyt. kurado] – Proces przygotowania naczynka z tykwy przed pierwszym użyciem. Polega na wydrapaniu z wewnętrznych ścianek resztek owocu tykwy.
Despalada - dosłownie z hiszp. odpatyczkowana – Yerba wyprodukowana z niemal samych listków ostrokrzewu; może zawierać do 5% drobnych patyczków. Taka forma sprawia, że yerba jest mocniejsza w działaniu, lecz najczęściej wypłukuje się szybciej od klasycznej con palo.
Elaborada, z hiszp. wyprodukowane – Słowo z paczek Yerba Mate niewiele wnoszące. W Polsce często tym mianem określa się yerbę klasyczną z gałązkami, czyli odmianę elaborada con palo. Jest to błędnym rozumowaniem, gdyż w przypadku yerby z patyczkami kluczem jest słówko con palo.
Erva Mate [czyt. z port. erwa maci] – Brazylijski odpowiednik słowa Yerba Mate. Słowo "ziele" w języku hiszpańskim brzmi hierba, a w portugalskim erva. Zwrot Erva Mate pochodzi bezpośrednio z hiszpańskiego odpowiednika i często jest przez Brazylijczyków negatywnie kojarzone z najazdami hiszpańskich konkwistadorów. Dlatego najczęściej w Brazylii napar z ostrokrzewu paragwajskiego określa się samym słowem mate.
Green Mate – Brazylijski typ suszu składający się z grubo ciętych liści ze znikomą ilością gałązek. Jest niemal całkowicie pozbawiony pyłu. Posiada wyraźnie zielony kolor, z uwagi na brak leżakowania. Suszy się go gorącym powietrzem.
Guampa – Tradycyjne, paragwajskie naczynie z bawolego rogu, wykorzystywane do picia tereré (yerby na zimno). W rogu nie można parzyć yerby na ciepło z uwagi na materiał, który jest wrażliwy na wysokie temperatury. Nadal popularne w Paragwaju naczynie.
Obecnie określeniem tym opisuje się wszelkie naczynia w podobnym do naturalnego rogu kształcie.
Ilex paraguariensis – Łacińska nazwa ostrokrzewu paragwajskiego.
Mate – Słowo, które ma wiele znaczeń. W Argentynie i Urugwaju (kraje obszaru Rio de la Plata) oznacza naczynko. Ma to swoje korzenie w języku Guarani (i Keczua), gdzie mati było określeniem naczynka do yerby. W Brazylii i Paragwaju mate to yerba. Zwłaszcza w Brazylii unika się określenia "yerba", gdyż kojarzy się z hiszpańskimi konkwistadorami.
Matero (w Ameryce Południowej) – Osoba pijąca yerbę; południowoamerykańskie określenie na Mateistę.
Matero (w Polsce) – Ogólne określenie na naczynko do picia yerby. Niestety określenie zostało błędnie zapożyczone i może prowadzić do nieporozumienia podczas rozmowy z osobą z Ameryki Południowej. W yerbowych krajach określa się naczynko słówkami mate i porongo. Ewentualne stosuje się precyzyjną nazwę na dany kształt.
Organica [czyt. organika], z hiszp. organiczna – Oznacza yerbę, przy produkcji której nie wykorzystano żadnych środków chemicznych, w tym sztucznych nawozów. Drzewka ostrokrzewu z organicznych plantacji często uprawiane są w ich naturalnym środowisku pośród lasu (tzw. półdzikie uprawy).
Palo Santo, z hiszp. święty pień – Potoczna nazwa na dwa gatunki drzewa wytwarzające żywicę o specyficznym, mocnym aromacie. Z drewna Bulnesia Sarmientoi wykonuje się naczynia do yerby, które dodają naparowi smaku i aromatu. Drewno to posiada wiele właściwości zdrowotnych i stosowane było od wieków przez Indian Guarani w Południowej Ameryce do leczenia wielu chorób - stąd jego potoczna nazwa "święty pień". Z drugiego gatunku Brusera Graveolens wykonywane są kadzidełka i olejki eteryczne.
Porongo – Określa całą grupę naczyń wykonanych z górnej części owocu tykwy. Wchodzą w to tzw. pico porongo (naczynia bez kołnierza, np. torpedo) i porongo klasyczne z kołnierzem, na nóżkach, stojaczkach itp.
Sabor - z hiszp. smak – Oznaczenie na paczkach Yerba Mate wzbogaconych dodatkami smakowymi / aromatami.
Saborizada - dosłownie z hiszp. wzbogacona smakiem – Yerba aromatyzowana. W Ameryce Południowej stosuje się aromaty naturalne, ekstrakty z owoców lub aromaty sztuczne i identyczne do naturalnych.
Seleccion especial [czyt. selession espes’ial] – Yerba Mate selekcjonowana, dłużej leżakowana, nawet do 24 miesięcy. Dzięki długiemu leżakowaniu i selekcji roślin susz nabiera pełniejszego, bardziej harmonijnego smaku.
Silueta, z hiszp. sylwetka - Określenie często używane w yerbach z dodatkiem ziół wspomagających utrzymanie/osiągnięcie idealnej sylwetki. Warto jednak pamiętać, że yerba sama w sobie ma już takie właściwości.
Sin humo [czyt. sin umo], z hiszp. bez dymu – yerba suszona bez użycia dymu, najczęściej gorącym powietrzem.
Sin palo, z hiszp. bez gałązek – Patrz: Despalada.
Suave, dosłownie z hiszp. łagodny/delikatny – Najczęściej chodzi o "sabor suave", czyli łagodny smak. Są to yerby, których odpowiedni proces obróbki i przede wszystkim cięcie suszu sprawiają, iż smak staje się delikatniejszy. Często jednak wraz ze smakiem idzie odpowiednio łagodniejsza moc naparu.
Tereré – Yerba Mate zalewana lodowatą wodą, często z dodatkiem kostek lodu. To ciekawa właściwość ostrokrzewu paragwajskiego, że podobne działanie wykazuje parzony w gorącej, jak i w lodowatej wodzie. Do zimnej wody substancje przedostają się nieco wolniej, dzięki czemu można więcej razy ją zalać, delektując się smakiem. Mate tereré jest szczególnie popularne w całym Paragwaju i w południowej Brazylii.
Tipo P.U.1 / Tipo PU1 / Tipo PU-1, skrót od: Tipo Para Uruguay, z hiszp./port. Typ Dla Urugwaju – Urugwajski typ yerby, produkowany w Brazylii, skłaający się z drobno zmielonych, małych kawałków listków bez żadnych gałązek, za to ze sporą ilością pyłu. Mocny w działaniu, a przy tym dosyć łagodny w smaku. Leżakowany nieco krócej niż yerby w Argentynie i Paragwaju.
Tykwa – Patrz: Calebaza.
Yerba Mate [czyt. jerba mate/źierba mate] – Napój przyrządzany z ostrokrzewu paragwajskiego o działaniu pobudzającym, oczyszczającym, odżywczym. Zawiera wiele różnych substancji, w tym kofeinę, antyoksydanty, minerały, m.in.: magnez, potas, chrom, witaminy C, B1, B6, B12 i inne. Spożywana tradycyjnie od wieków na terenie Ameryki Południowej, gdzie jest uprawiana (w Paragwaju, Argentynie oraz Brazylii) i eksportowana na cały świat. Słowo Yerba Mate powstało z połącznia hiszpańskiego słowa hierba (ziele) i słowa z języka keczua mati (tykwa, w której parzy się yerbowy napar).
Źródło : DobreZiele.pl